Long time no see

It is some time since my last blogpost. After finishing the kitchen, the drive to do decent woodwork was gone for some time. We went on hollidays to Vietnam and to France. After that I spend a lot of time with sporting activities. But now, the lust to do something in the shop slowly emerges again.

In the mean time I haven't been totally inactive. I made a new grid for the heater in the floor in the living room. I used the offcuts from the flooring and I had some leftovers from the kitchen. All together, I didn't spend any money on this project. To compensate, i spend a lot of time on this one.

Of course I couldn't help to use handtools. Sawing and chiseling the joints.

The slats were produced on the tablesaw. Sawing all these by hand sounded too much like work.

And this is the result. Time and sunshine will help soon enough to blend in the color with the rest of the floor.

Another nice little project was a play kitchen for the school where my daughter is now teaching. Mostly made from plywood. Not really much of a handtool project of course.

And now I am finishing a ladder for my nephews new sleeping room. Made from Meranti.

The next project is going to be cleaning the workshop and a lot of tool care. My tools have been seriously neglected the last couple of months and some really show it.

What is tearout?

And how to avoid or repair it with the help of the capiron? In laymans terms of course.

First what is tearout? When planing against the grain, you effectively drive a wedge between the woodfibers. These fibers are very strongly bonded to each other, but there comes a point where they just split apart in stead of being cut by the planeiron.

As you can see, when planing against the grain, the split tends to dive into the wood, and gives a torn spot in the surface.

When we want to avoid tearout, we will either have to reduce the wedging force of the plane iron, or somehow stabelise the wood.

The first remedy, reducing the wedging force, can be accomplished with a sharper blade. When the wood is cut before it lifts up, we avoid tearout. Another possibility is a higher blade angle. When the planing iron sits steeper in the plane, it doesn't wedge so much into the wood, but makes more of a scraping cut.

The second remedy can be reached with a very tight mouth. When the sole of the plane, ahead of the cutting iron pushes the wood down, it can't split. A small caveat, the mouth needs to be really very tight, in the neighbourhood of 0.1 to 0.2 mm and the sole of the plane must be absolutely flat and pressing down on the wood in front of the mouth. Especially in older planes, it's not unusual to find a hollow wear spot in front of the mouth.

The capiron also somes into play in supporting the wood so it can be cut.

As you can see in this picture, the curl in front of the capiron is being pushed back into the wood. Caveats here too. The capiron must be positioned really close to the cutting edge, in the order of 0.2 to 0.3 mm. It helps to make a steep microbevel on the front of the capiron, like in the picture or even a little steeper, so the shaving is really pushed over forward. And the caprion must fit the back of the blade like a glove. Any open spots, however small, will give the shaving an opportunity to clog or even dive under the capiron.

That's all. Really simple in fact.

Chamfer Plane

Since quite some time I have a chamfer plane in my posession, made by Moseley and Sons, somewhere in the late 19th century. It's a rather complex construction. The bottom had a V-shape. In front of the iron is a moveble corebox. The bottom of this box defines the width of the chamfer to be made. This one had a steel sole on the bottom of the box, which is a good idea because most chamfer planes wear fast in this spot.

Allthough an ingeneus device, it does have some problems. The planing iron is attached with two screws in two slots! It should be possible to undo the screws a little, push down the blade and remove the iron over the head of the screws. Allas, the screws are too close together to fit through the holes in the slots. So I'll just have to completely remove the screws when I want to sharpen the blade.

Another problem is the adjustment mechanism on the side of the plane. The screws attaching the brass window to the planebody are a bit croocked. Now you can't move the corebox all the way up, because these screws protrude a bit too much.

I didn't want to remove these screws and seat them deeper. Their holes are usually pretty worn out. So I just got the dremmel and grinded the offending parts away, carefully not to mar the brass or wood. I'm sure the freshly grinded surface will stain in no time again.

The rest was easy. The plane is obviously well cared for. Sharpening was a doddle. A bit of wax on the plane and everything looked nice again. Despite the not so perfect execution of this plane, it works marvelously well. On this piece of ash I was planing into the grain with no sign of tear out. I think the bedding angle of 52 degrees helps a lot in this regards. I wish I had used this plane while working on the kitchen.

Capiron or chipbreaker

A subject, rife for endless discussions. Does the chipbreaker really break chips or is it just there to stabilise the blade and as a convenient point to attach the depth adjuster? The last few years this was not quite clear among all woodworkers. I was also sceptic about the usefullness of the thing. Then the legendary Kato video turned up again, after seemingly being lost for some decades. It really opened my eyes.

Prof Kawai and prof Kato from Japan have done extensive research to the behaviour of planing blades in wood. As a tutorial for their students they made a video showing how the chipbreaker works when planing against the wood in 1989. A link to this video and some other information is to be found on this page:
Kato video

While I was allready playing with the chipbreaker, the results were not very convincing. I meassured the distance between the cutting edge and the chipbreaker at 0.4mm and thought that was very close. The video motivated me to go even somewhat further. At 0.2mm I finally got the results I was looking for. Being able to use a dirt cheap plane on all kinds of wood with grain reversals, knots, curly stuff, ribbon striped, crossgrained, and all that without tear out!

Tear out is the bane of the handplane. You can make a wonderfull surfaces with a plane, much nicer then when using sandpaper. But as soon as the grain of the wood doesn't cooperate, you get tear out, meaning big chunks being ripped from the surface and thus ruining that nice smooth surface. There are quite a few very expensive planes on the market specialy designed to mitigate tear out. So it is pretty spectacular when you can do the same with a 20 euro Stanley #4 or even a 5 euro wooden coffin smoother.

Of course this is all nothing new. The knowledge has been available since the invention of the chipbreaker in the 18th century. But the video from Kato is so clear and so obvious, it's difficult not to be impressed.

In order to help other woodworkers who are still not getting the maximum performance from their bevel down, double iron planes, I made two videos. The first is strictly an instructional video. The second one, just shows some more detail and (I think) a quite spectaculair case of tear out being repaired with the chipbreaker at the proper depth.

Wooden planes

Wooden planes are funny things. They look liek they just can't work properly at all. And when you first try them you are inclined to agree. It's difficult to adjust them. The wood moves with the seasons, requiring regular tuneups. And the are a bit awkward to hold. But when you get them running, they are marvelous. Light wheight saves your breath. The wood glides much nicer then steel planes. And they come with these magical thick laminated blades that take an edge like nothing else.

So I decided to repair a couple of old ones. During the build of the kitchen I have accumulated quite a backlog of restoration projects and it's time to do something about that.

Two big guys waited for my attention. The first one was a jointer, about 60 cm long with a nasty crack in the nose. I really need a proper foreplane for rough wood removal. These are usually a bit shorter, so I decided to cut the offending part from the front of the plane and a bi from the back too to keep everything in balance. The plane is now 50cm long with about 15 cm between the front and the mouth. The rest was easy. Sharpen the blade with a nice camber. Fitting the capiron properly and flatten the sole. A fresh coat of linseed oil smartened it up a bit too.

In the back you can see the next victim. A 75cm (30") long jointer plane. It's a beast. But jointer planes are precision instruments, despite their size, so this took more effort to get right. On a preliminary flattening of the blade I found the edges to be not very cooperative. When I put a straightedge onto it I found that they were worn down a lot. Without some kind of power grinder to get this flat again, I decided to clip the corners of the edge, so the plane won't use these edges. With a wooden plane that is not so bad, because they tend to clog in the corners anyway. After getting the blade sharp I also straightened the edge of the caprion and fitted it painstakingly to the face of the blade. Polished up the front too.

Then my attention turned to the mouth of the plane. With the blade inserted the mouth was about 5mm wide. Although tight mouths are highly overrated, this was really too much for a jointer. So I made a patch from some beech about 1,5cm thick. I made the mortice with a tailed router (sorry...) and made it fit with a chisel. After gluing in the patch and planing down the sole of the plane, the mouth now was too tight. So I opened it up a bit with a file.

And that's about it. Cleaned it up a bit, a coating of linseed oil again and furniture wax. The tote looks a bit weird with that big bulge in the front, but it fits my hand very well. The plane works excellent now, even against the grain on this piece of oak, withthe capiron set tight to the edge.

And this is now my family of bench planes. I want to get more familiar with them, so I am going to use them exclusively for a while. The upcoming table project will be a great test for the planes.

Language switch

From now I'm going to write this blog in English. Hopefully it will increase the reach a bit. Every Dutchman can read English anyway.

Foreign languages were never my strongest point. So I will make lots of spelling errors, gramatical mistakes, weird sentences and so on. luckily I don't care about that at all. Hopefully you won't either.

Have fun reading this blog.

De keuken is nu wel zo'n beetje klaar

Hier en daar nog een randje om te schilderen of bij te tippen. Maar grotendeels kan ik wel zeggen dat het project afgerond is. Begonnen ongeveer december 2010, dus ik ben er 2,5 jaar mee druk geweest.

Wel oordeel zelf. Ik zie op dit ogenblik alleen maar de fouten en foutjes. Hopelijk wordt mijn oordeel in de loop der tijd wat milder. In elk geval ziet het er een stuk beter uit dan wat er eerst stond, en Anja is erg tevreden. Daar gaat het tenslotte om.

Drempel

Voor de drempels was het even kiezen wat het mooist bij de nieuwe vloer past. Ik heb verschillende stukken hout uit de garage gehaald om te keuren. De originele eiken drempels waren veel te flets bij het blanke maple hout. Een maple drempel bij een maple vloer zag er ook niet uit. Merbau kwam meer in de buurt, maar dat vonden we veel te rood van kleur. Toen vond ik nog een restje notenhout en dat bleek precies goed! Dus een paar weken geleden heb ik een mooie balk Amerikaans noten bij fijnhout Amsterdam gekocht en sinddien rollen er met enige regelmaat drempels uit de werkplaats. De plinten zijn nu ook klaar en netjes geschilderd, dus dat ziet er zo uit:

Werkbladen

De werkbladen zijn gearriveerd en geplaatst! Dat veranderd het aanzien behoorlijk.

Het ging niet allemaal van een leien dakje. Ik had de aanrechtkast en de koelkastkast niet echt netjes waterpas en op dezelfde hoogte (dom dom dom, altijd alles dubbel checken). Na een hoop gemopper hebben ze de boel maar met vulplaatjes opgelost. Het zij zo, ik kan er nu toch niks meer aan veranderen.

Maar nu ziet het er zo uit:

En ondertussen zijn de plannen voor een nieuwe eettafel ook al een eind gevorderd. Het hout is noten hout uit Belgie. Ik heb gelijk maar een hele stam gekocht. Dit wordt weer een behoorlijk groot project! Spannend.

En een voorbeeld hoe de platen er uit zien:

Plaatsen van de ladefronten

Er zijn nu ongeveer 8 handgrepen binnen, dus ik kan aan de slag met de ladefronten. Tot nu toe kon ik die zonder grepen niet plaatsen, want dan krijg je de lades niet meer goed open. Maar Arie heeft de laatste tijd hard gewerkt aan de grepen en ze komen nu langszaam aan los. Arie is plaatwerker/lasser extra ordinaire. Hij heeft echt schitterend werk geleverd. Vergeleken met de RVS greep die ik eens besteld had is dit van een beduidend hogere klasse. En ze zijn nu op een maat die ik mooi vind, ipv een of andere standaardmaat.

Voor het plaatsen van de grepen moet ik eerst gaatjes boren. Een zenuweklus! 1 gaatje fout en ik heb een mislukt front. Ik heb dus weer een malletje gemaakt, heel simpel een plaatje multiplex met een midden lijn. Ik meet het midden van het kastje uit, mal ertegenaan klemmen en boren maar.

En dan de fronten tegen de lades schroeven. Dit wil ik wel een beetje verstelbaar maken, omdat je nooit in 1 keer precies de boel uit kunt meten. Ik heb dus aan de zijkant van elke lade twee gaen geboord. Een grote waar de schroef alle ruimte heeft en een kleine om het daarna te fixeren.

Eerst zet ik de lade alleen vast in het grote gat. Zo goed en zo kwaad als het gaat meet ik op het front uit waar het gat ongeveer zit en boor daar een heel dun gaatje voor de schroef. Dan kan ik het front erop schroeven tot het net klem vast zit en het geheel nog een beetje heen weer schuiven. Als ik dan tevreden ben met de positie draai ik die schroeven echt strak aan en draai vervolgens een schroef in het onderste smalle gaatje. Van binnen ziet het er dan zo uit:

Dit heeft nog een voordeel. Als het hout gaat werken door wisselende luchtvochtigheid in huis is daar ruimte voor.

En dan ziet het er zo uit:

Plintjes

Het is al even geleden dat ik een blog gemaakt heb. We hebben te horen gekregen dat mijn vader ongeneeslijk ziek is. Dat zet alles toch even in een ander perspektief. Ik ben blij dat de keuken nu in de afwerkfase is en niet meer zo de volle 100% aandacht en tijd vraagt.

Maar goed, ondertussen ligt de vloer al een tijdje, die is heel mooi geworden en ik ben de plintjes aan het maken. Meer werk dan van te voren verwacht, vooral omdat het een zo'n groot oppervlak is met heel wat meters plint. Als materiaal heb ik een paar vuren houten balken die behoorlijk recht waren in de juiste maat gezaagd en op de vandikte bank tot 1.5 cm teruggebracht. Vervolgens een facetje op de rand geschaafd. Daarna de plinten in de kamer, keuken en gang op maat gemaakt.

Gaatjes boren, in de muur pluggen zetten enzovoorts. Om de plinten te maken heb ik natuurlijk niet lopen tobben met een electrische afkortzaag, maar alles gewoon in een verstekbakje met een mooie kapzaag uit de voorraad. Hier en daar moest er ook geschaafd worden want de vloer is verre van vlak. Als alles tenslotte past de boel weer van de muur halen en nummeren, zodat het straks geen puzzel wordt.

In de schuur gronden en lakken.

En dan na het drogen weer op de muur schroeven. Plamuren, schuren, kitten en alles staat klaar voor een laatste laklaag. Dat mag Anja doen, die veel beter kan schilderen.

Voor de drempels heb ik een mooie balk notenhout gekocht. Die moet ook nog even in vorm gemaakt worden. Een klusje voor een volgende blog.

De eerste greepjes zijn ook klaar! En op 1 mei komt het werkblad! Het gaat vooruit.

De vloer

De nieuwe vloer komt er aan! Die hoef ik (gelukkig) niet zelf te leggen, daar komt nu eens een professional voor. En zoals gewoonlijk, als er echte vakmensen komen werken gaat alles fout.

Eerst ging het al mis met de bezorging. De chauffeur stond opeens voor het verlaagde viaduct van de A4 in aanbouw. Daar kon hij niet onderdoor en was vervolgens de kluts kwijt. Telefonische aanwijzingen hielpen niet, dus ben ik hem maar met de auto op gaan zoeken en heb hem naar huis geloodst. Thuis aangekomen bleek er achter in de vrachwagen een stapel omgevallen die nu voor onze pallet lag. Ik heb de goede man maar even geholpen om die stapel te herschikken. Maar de mensen waar deze mooie gerookte eiken vloer voor bestemd was zullen niet blij geweest zijn.

Maar goed, daar staat als ons hout op de stoep, 's avonds om een uur of acht. Tegen slaaptijd had ik alles binnen staan. Gelukkig lijkt alles compleet.

Zondag was de sloopdag. Meubels eruit. Oude vloer eruit. Deuren en dorpels eruit. En nog tig andere klusjes. Als je zo achteraf gaat schrijven vraag je je wel eens af wat je allemaal gedaan hebt op zo'n dag waar je toch van 's ochtends vroeg tot in de avond rond hebt lopen rennen.

Op maandag kwam de parketeur. En die riep bij binnenkomst direct al dat dat niet ging werken! Er bleek linoleum in de gang te liggen. Had ik niet eens gezien zo goor was het. Onder dat linoleum is de vloer erg slecht en krom. In de keuken bleek het deel in de uitbouw teveel vocht in het beton te hebben. Dat deel heeft geen kruipruimte, ligt zo op het zand. Daar kan hij ook niet op gaan lijmen zonder speciale voorstrijk die die natuurlijk niet in de bus had staan. Na veel mitsen en maren en heen en weer praten heeft hij een nieuwe aanpak bedacht. Op dinsdag wordt het een ingewikkelde dag voor hem. Ik moest nog even op en neer naar Tiel om andere lijm te gaan halen. Maar het ziet er naar uit dat het wel gaat lukken allemaal. Pff, ik zag het even somber in.

En ondertussen zitten we dus weer lekker te kamperen in ons huis. Soep op het gaspitje en een broodje erbij.

De eerste frontjes.

Van de week heb ik de eerste frontjes op de kasten geplaatst. Dat ziet er gelijk een heel stuk beter uit! Ik kan nog niet verder gaan hiermee, want ik zit nog op de grepen te wachten. De andere kasten en lades krijg ik anders niet meer open.

Nog een foutje ontdekt. Omdat de afval bak in de spoelkast in de weg zit, moeten de scharnieren op de middenstijl van de kast komen in plaats van op de linker hoekstijl. En daar heb je dan weer een ander scharnier voor nog. Die heb ik dus maar besteld, dat kon er ook nog wel bij. De laatste weken geef ik toch geld als water uit.

Schilderen

Het is niet mijn lievelingswerk, maar het moet nu eenmaal. Schilderen. Raamkozijn en deurpost worden donkergrijs. Het kozijn rond de toegang naar de woonkamer in het wit. En de muren en plafonds met korrelpleister en witte latex. Alleen het muurtje boven het aanrecht achter spoelbak en fornuis maken we glad wit met een gewone lak. Dat is om het later makkelijker schoon te kunnen maken.

Anja hard aan het werk.

Veel werk natuurlijk, maar gelukkig knapt het er wel zienderogen van op:

Verder dit weekend nog even de koof gemaakt boven de bovenkastjes. Daar moet de stucadoor nog voor komen. En de keukenmeneer is geweest voor het opmeten van de werkbladen. Het gaat vooruit zullen we maar zeggen.

Apparatuur aangesloten

Hier is nog een foto van de keuken tot nu toe. Grotendeels op Zaterdag geplaatst. Zondag heb ik niet zoveel gedaan, 's middags zijn we nog een tijdje weg geweest. Maar nu op maandag heb ik alles aangesloten.

Ik was nog met twee dingen niet tevreden. Het laatste bovenkastje zat wel heel strak tussen de afzuigkap en de muur. Het probleem daarvan is dat als er een storing is in de afzuigkap, het een worstelpartij wordt om die er tussen uit te krijgen. Dus ik besloot het kastje wat uit te dunnen. Wie zegt er dat je geen multiplex kan schaven? Eerst nog geprobeerd met de bandschuurmachine, maar zelfs met korrel 40 was dat geen doen. Dus de schaaf gepakt, kastje klem tegen de werkbank geduwd en dwars op de houtvezel schaven. Dat gaat prima en nog snel ook. Voordeel van multiplex is dat je de verschillende lagen kunt aanhouden om te zien hoe diep je zit. Zo heb ik ongeveer twee mm weggehaald en het kastje past nu heel mooi.

Een ander probleem was dat de grote ladekast onder het raam niet ver genoeg tegen de muur geduwd kon worden. De muur bleek krommer dan ik dacht. Het probleem daarvan is dat de handgrepen straks niet goed onder het blad passen. Dat is gewoon niet mooi. Dus ook die kast weer naar voren getrokken en op z'n kant gelegd. Met de decoupeerzaag en hier wel de bandschuurmachine heb ik wat overtollig hout weggehaald. De kast is zo degelijk gebouwd, die kan wel wat missen. Ook dit bleek een succes en de kast staat nu netjes achter het geplande lijntje.

En dan de eerste maaltijd in de nieuwe keuken! (pannetje soep opwarmen en een broodje oppiepen).
Geen erg flaterende foto, maar het is een uniek moment.

Geplaatst!

Hoewel ik van plan was om tijdens de bouw van de keuken veel te bloggen, is het er niet echt van gekomen. Ik heb me uit de naad gewerkt en 's avonds was ik steed te moe om nog wat te doen, laat staan de computer opstarten. Maar nu zijn de keukenkasten en de apparatuur geplaatst! Een mijlpaal, dus snel wat foto's en dan snel naar bed.

Samen met collega Hans heb ik heel de dag hard gewerkt. Voor hij kwam nog snel wat gips weghakken dat in de weg zat.

We zijn begonnen met de aanrechtkast. Omdat daar alle leidingen samenkomen is dat de meest kritische plek waar alles echt moet kloppen.

Eigenlijk ging alles vrij soepel. Er moest wel hier en daar iets bijgewerkt of aangepast, maar overal was wel een oplossing voor te vinden.

Of tekeningen bestuderen.

Nog wat aanpassingen aan de haken voor het laatste kastje, en die schuift vervolgens zuigend klem op z'n plaats. Geluk gehad! Het past echt precies.

Morgen ga ik de apparatuur aansluiten. Verdere planning is nog onzeker. Maar ik ben er nog helemaal perplex van hoe snel dit eigenlijk allemaal gegaan is!

Leidingen leggen

Snel even een blogje maken, want ik heb het nog druk genoeg. Afgelopen dagen heb ik me uit de naad gewerkt om alle leidingen voor electra, water en gas aan te leggen. Ik dacht dat wel even in twee dagen te doen, maar dat viel tegen. Uiteindelijk heeft het me 3,5 dag gekost, maar het is nu klaar. De stucadoor kan komen!

Een paar foto's.

Slopen!

Eindelijk is het zover, de oude keuken gaat er uit! Gert kwam me een dagje helpen en samen hadden we in no time de keuken er uit en de container gevuld. Ook nog de tegels van de muur gebikt en na de lunch kon Gert weer naar huis! Razend snel dus. Het scheelt dat professionele keukens zo gammel gebouwd zijn. Een paar trappen en het kastje dondert al in elkaar. Ik benijd de mensen niet die ooit mijn keuken moeten gaan slopen....

Helaas was de batterij van de camera op, dus maar 1 vage foto. Morgen ga ik met het leidingen werk beginnen en zal proberen wat meer plaatjes te maken.